Is ‘cultuur’ het tegenovergestelde van natuur, of overlevering van oude gewoonten en opvattingen? Of is cultuur eerder het resultaat van het doen en laten van mensen en de middelen die ze daarbij gebruiken?
In elk geval: cultuur is niet statisch, maar het resultaat van een dynamisch proces, waarin op basis van het verleden steeds nieuwe vormen, ervaringen en oplossingen ontstaan of naast elkaar bestaan.
Cultuur zou je kunnen zien als een smeltkroes waarin techniek, religie, politiek, wetenschap en economie zich met elkaar vermengen. Maar waarin de resultaten van wetenschappelijk onderzoek zich ook ‘oplossen’. Tenzij men zich wenst te onderscheiden en polariseert ….. dan wordt de smeltkroes een gifbeker.
Ik houd me veel bezg met computers, met veel belangstelling voor de relatie tussen deze ‘techniek’ en het gebruik ervan door ons mensen. Technologie op breder vlak trouwens, zoals onze kennis op medisch gebied en onze verantwoordelijkheid (of ‘vrijheid’ zo je wilt) om daarin grenzen te kunnen of te moeten trekken. Bijvoorbeeld de grens waar verlengen van het leven en menswaardigheid elkaar overlappen ….. euthanasie. Een internetpagina met veel bezinningsinformatie en publicaties hierover is die van de Stichting Toekomst der Techniek.
Wat me enigszins teleurstelt is het ontbreken van historisch perspectief waarbinnen de toekomst van de technologie wordt geplaatst. Nog onbekend met de sneltreinvaart waarmee informatie op ons afkomt door de hoge vlucht van de communicatietechnologie, is er – dus door visionairs – veel lezenswaardigs over geschreven. Het gedachtegoed van Jacques Ellul kom je er bijvoorbeeld niet tegen. Maar – zoals met alles binnen het ‘verschijnsel’ cultuur: wat niet is, kan nog komen nietwaar!?
Overigens: met Ellul’s idee dat god(sdienst) de tegenhanger zou zijn van de macht van de techniek, kan ik het als ‘on-theïst’ natuurlijk nauwelijks eens zijn. We zijn inmiddels ‘verder’ in de tijd en in dit kader is het digitale boek ‘Deus et Machina’, te downloaden van de hiervoor genoemde internetpagina van STT, inzichtverrijkend.
Technologie is niet buiten onze cultuur te plaatsen, laat staan dat zij daaraan tegenstrijdig is. Zelfs ons bewustzijn van de tijd is het resultaat van voortschrijdende technologie.
Valijn 